Gadym zamanlarda guşlaryň diline düşünýän bir adam bar eken. Ol bir gezek: “Gel-aý, serçeleriň söhbetini diňläýin-le” diýip, gyzgan agylyň güneş ýüzünde ýaplanyp ýatypdyr. Bir salymdan soň, bir topar serçe başagaýlyk bilen uçup gelip, onuň edil ýokarsynda, gyzgan agylyň üstünde oturyp, söhbete başlapdyr. Olaryň biri:
— Indi gyrgydan gaçmalyň! – diýipdir.
Ýene biri bolsa:
— Ýogsa-da, gaçyp gün görüp bolmaz ahyry! – diýipdir.
Ahyrda hem:
— Eşitdiňizmi-ow, jemagat, söz-söz bolsun, indi gyrgydan gaçmaly däldiris – diýip, hemmelere eşitdirip aýdypdyr.
— Aý, elmydama-da şeý diýýäs-de, iş jygba-jyga gelende, görünýänimiz ýok. Gyrgy görnenden hemmämizem dyr-pytrak bolup, gaçyp gidýäs. Bu-da şonuň ýaly bolar-da – diýen.
Onda beýleki serçeler ala-goh bolup, şeý diýenmişler:
— Ana, gördüňmi?
— Işi bulaşdyrýanam şular ýaly ütükler-dä!
— Öňki saparam bir tapyldy.
— Tüýs akmak serçe-dä!
— Akmak nirede, haramzada diýsene.
— Tüýs baryp ýatan deýýusyň biri.
— Eşek-laýt!
— Doňuz-la!
— Aý, şoňa ünsem bermeseňiz-läň!
— Hawa-da, walla…
Bir tokarja serçe öňki gelnen karary ýamaşgandan jar edipdir:
— Eşitdiňizmi-ow serçeler, indi gyrgy gelende kim gaçsa, şonuň başy ölümli, maly talaňly. Soňra: “Biz-ä, walla, şony eşitmändirsem” ýa-da aýdaly: “Eşitsegem gaty bir ünsem bermändiris” diýlen gürrüň bolmasyn. Şu sapar ata-baba arymyzy şol gyrgydan çykarmalydyrys. Indi halys ýadadyk. Degnaňa deglensoň çekip-çydap otyrmagam kyn-how! Biz munça bolup oturan wagtymyzda, bir gyrga özümizi horlatsak ýa-da dalatsak – bu bize masgaraçylyk ahyry. Geliň, indi mert durup, merdana bolalyň. Ölsegem mertlerçe öleliň! Nähili görýärsiňiz şu maslahaty?
— Gaty dogry!
— Hakyt şeýtmek gerek.
— Bolubilýär…
Şol wagt çetde oturan ütüjek serçe birdenkä:
— Dat, gyrgy geldi – diýip, çirkin gygyrypdyr. Şobada ýaňky topar tutup duran serçeler edil dary seçelenen ýaly dyr-pytrak bolupdyr. Olaryň kimisi çöplüge, kimisi hem gyzganyň içine siňip gidipdir. Esli wagtlap imi-salalyk bolupdyr. Özünden giden özünden gidip ýatyr, beýleki bir toparynyň bolsa huşy başyndan uçup ýatyr, başga bir topary bolsa: “Nähili-nähili bolýarka, hany entek bir ýataýyn” diýip ýatyrlar.
Bir haýukdan soň, bir ýerden bir “jürk” sesi eşidilipdir. Ýene biri “jürk” edipdir. Jagyl-jugul ýene-de güräp, şol barmaga biri zomp edip kellejigini çykarypdyr. Ol iki gapdalyna seredipdir. Onýança ýene biri kellejigini çykarypdyr. Şobarmaga biri gyzganyň düýbünde ýatan ýerinden:
— Näme boldy, aýt! – diýip gygyrypdyr.
Serçeler şondan soň, ýeke-ýekeden çykyşyp başlapdyrlar.
— Be, dogrudanam, birdenkä, näme boldy, aýt!
— Bir zad-a boldy weli, biz-ä hiç zat aňşyrman galdyk.
— Asyl aňşyrar ýalam bolmady-laý.
— “Dat gelýär” diýdiler ahyry.
Serçeler şol “gelýä-gelýä” diýen gürrüňi kimiň aýdandygyny bilmän, esli jedelleşipdirler. Olar biri-birine azgyrylyşyp ugradylar:
— Sen aýtdyň!
— Ýok, sen aýtdyň!
— Ýok, ses menden beýleden geldi.
— Ýok, ony ilki bilen pylany aýtdy.
— Ýok, pylanyň sesine-de meňzänok.
Olar ahyry: “Şol ütük serçe aýdypdyr” diýen karara gelipdirler.
— Hany şol ütük serçe?
— Dogrudanam, hany ol?
— Ol haramzada henizem özünden gidip ýatyrmyka?
— Gyrgy şol işi gaýdanyň özüni äkiden bolaýmasyn.
Serçeler ser salsalar, dogrudan hem şol ütüjek serçe ýok.
— Hä, öz-ä akyllyja guşdy..
— Gepi-sözem bolmazdy.
— Hä, näsini aýdýaň, hakyna jürlügi diýermiň, dogruçyllygy diýermiň, garaz…
— Edep-tertibini diýsene..
— Asyl eýgerder ýaly däldi…
— Henizem ýüregim awap dur.
— Özi gowudy-la! Ýöne pahyryň enesini weli öwmezdiler.
— Atasam şeýledi… Araky açlykda bir dary dänäň üstünde goňşusy bilen il masgarasy bolmadymy näme?!
— Doganam şeýledi.
— Özünde-de ýetmezi kändi diýsene!
— Bir azajyk göribräkmidem?
— Bahyl ondan öňe geçmezdi.
— Arada şunuň elem egri diýäýdiler öýdýän.
— Oňa söz barmy näme? Tüýkesme ogryň biridi-le…
— Haramzadaň gideni gowy boldy-laý.
— Onsuzam özümiz ýygnajak bolup ýördük-le, henizem ujyz gutuldy ol!
— Enesi ýalamadygyň adyny tutmasaňyzlaň, bolmasa ýüregim bulanýar.
— Bes ediň how! Ýürege düşdüňiz. Şol ata-babasyna nälet siňeniň adyny öçüriň-de, gutaryň-da!… Ine, samsyjak serçeleriň agzybirlik hakdaky maslahatynyň ahyr-a şeýle bolanmyş diýýärler.